Sivil toplum örgütleri ülkedeki yaşam masraflarını baz alarak, devletin belirlediği asgari ücretten farklı bir ücret belirleyebilir mi?
Evet!
Bu yazıda, Londra’da sivil toplum hareketi sonucu ortaya çıkan ve 21 yıldır uygulanan ‘gönüllü’ asgari ücretten bahsedeceğim.
Ayrıca gönüllü asgari ücretinin ne olduğunu ve hem işverenler için hem de çalışanlar için yararlarını inceleyeceğim.
Asgari ücret
Yasal asgari ücret, her ülkede çalışanların en az alabilecekleri ücret miktarını belirleyen bir ölçümdür. Genellikle ülke ekonomisinin durumuna göre belirlenir ve her yıl gözden geçirilerek güncellenir.
Bu ücretin, çalışanların ihtiyaçlarını karşılamalarını amaçlar ve çalışanların düşük ücretlerden dolayı yoksulluğa düşmemesi hedefler.
İngiltere’de, yasal asgari ücret ‘Ulusal Asgari Ücret’ olarak adlandırılır ve tüm çalışanlar için geçerlidir. Her yıl gözden geçirilerek güncellenir.
Şu an 23 yaş üstü bir kişinin aldığı asgari ücret saatlik 9.50 İngiliz Sterlinidir.
| 23 yaş ve üstü | 21-22 | 18-20 | 18 yaş altı | |
|---|---|---|---|---|
| Nisan 2022 (mevcut) | £9.50 | £9.18 | £6.83 | £4.81 |
| Nisan 2023 | £10.42 | £10.18 | £7.49 | £5.28 |
Gönüllü asgari ücret nedir?
Gönüllü asgari ücret, Living Wage Foundation (Yaşam Ücreti Vakfı) tarafından İngiltere’de uygulanan bir ücret ölçüsüdür.
Bu ücret, Londra ve diğer şehirlerdeki yaşam maliyetlerine uygun olarak her yıl hesaplanıyor ve resmi asgari ücretin üzerinde bir ücret ölçüsü sunuyor.
Herhangi bir yasal bağlayıcılığı olmasa da vakıfa üye olan tüm işverenler tarafından uygulanıyor.
Yaşam Ücreti Vakfı, 2001 yılında bir grup dini lider, işçi sendikaları ve sivil toplum kuruluşları tarafından Doğu Londra’da kurulmuştur.
Asgari ücretin 4.50 Sterlin olduğu 2003 yılında, Londra için asgari ücretin 6.40 Sterlin olması gerektiğini söylemiştir.
Sadece Londra için faaliyet yürüten kuruluş, 2011 yılından itibaren tüm ülke için asgari geçim ücreti hesaplaması yapmaya başlamıştır.
Bugün İngiltere’de yasal asgari ücret 9.50 Sterlin iken, Londra’daki üye işletmelerin uyguladığı gönüllü asgari ücret 11.95 Sterlindir.
| Londra Gönüllü Asgari Ücret | İngiltere Gönüllü Asgari Ücret | Ulusal Asgari Ücret | |
|---|---|---|---|
| 2021/2022 | £11.05 | £9.90 | £8.91 |
| 2022/2023 | £11.95 | £10.90 | £9.50 |
Yaklaşık 11.000 işletme bu vakıfa üyedir. Bu sayede 300.000’in üzerinde çalışan vakfın belirlediği ücret bağlı olarak ücret almaktadır.
Üye kuruluşlardan bazıları: IKEA, Nestle, Aviva, bazı futbol kulüpleri ve üniversiteler.
Gönüllü asgari ücretin faydası nedir?
Gönüllü asgari ücret, hem çalışanlar için hem de işverenler için birçok fayda sağlamaktadır.
Bu faydalar çalışanların düzelen mali durumu, arttırılan üretkenlik ve moral, gelişen itibar ve müşteri sadakati gibi konuları kapsamaktadır.
Çalışanlar için iyileşen mali durum
Gönüllü asgari ücretin en büyük faydalarından biri, çalışanların mali durumunun iyileşmesidir.
Çalışanların ihtiyaçlarını karşılayacak bir ücret ölçüsü belirleyen gönüllü asgari geçim ücreti, çalışanların faturalarını ödemesi, yiyecek ve konut gibi ihtiyaçlarını karşılaması ve gelecek için para biriktirmesi için yardımcı oluyor.
Artan üretkenlik ve moral
Araştırmalar, gönüllü asgari ücret ödemenin çalışanların üretkenliğini ve moralini arttırdığını göstermektedir.
Çalışanların finansal olarak güvende olduğunu ve temel ihtiyaçlarını karşılayabildiğini hissettiğinde, daha motive oluyor ve işlerine daha fazla odaklanabiliyorlar.
Gelişen itibar ve müşteri sadakati
Gönüllü asgari ücret ödeyen işverenler, aynı zamanda gelişen bir itibar ve artan müşteri sadakatinden yararlanabiliyorlar.
Müşterilerin, adil ücret ve sosyal sorumluluk taahhüdü gösteren işletmeleri destekleme olasılığı daha yüksek oluyor.
İyileşen kalıcılık ve rekabet
Gönüllü asgari ücret, ayrıca işverenlerin en iyi yetenekleri kalıcı hale getirmeye ve bu şekilde rekabet etmeye katkı sağlıyor.
Çalışanlar değer gördüğünü ve temel ihtiyaçlarını karşılayabildiğini hissettiğinde, daha az olasılıkla mevcut işverenlerinden ayrılıp başka yerlerde iş aramaya eğilimli oluyorlar.
Türkiye için yol haritası
Türkiye’de açlık ve yoksulluk sınırları Türk-İş tarafından düzenli olarak ilan ediliyor.
Gönüllü olarak bu sınırları baz alan işverenler olabilir, fakat bunun kurumsal olarak izlendiği bir mekanizma var mı bilmiyorum.
Öncelikle bu girişimi bir sivil toplum faaliyeti olarak ele alırsak, işçi sendikalarından, meslek odalarına; işverenlerden, sosyal gruplara asgari ücretten etkilenen herkesin dahil olabileceği bir işbirliği geliştirilebilir.
Bir yol haritası özetlemek gerekirse:
- Açık bir müzakere süreci: Bu sürece işverenler, çalışanlar, sivil toplum kuruluşları ve belki hükümet temsilcileri gibi ilgilenen tarafların hepsi dahil olabilir.
- Bir ücret ölçüsü belirlemek: Türkiye’de yaşam maliyetlerine uygun bir ücret ölçüsü belirlemek gerekir. Bu ölçü, her yıl, şartlara göre 6 ayda bir gözden geçirilerek güncellenebilir.
- İşverenlerin teşvik edilmesi: Uygulamanın başarılı olması için, işverenlerin bu ücreti ödemeyi tercih etmelerini teşvik etmek gerekir. Bu teşvikler, reklam desteği ve çeşitli hibeler olabilir.
- İzleme ve değerlendirme sistemi: Uygulamanın etkisinin izlenmesi ve değerlendirilmesi, uygulamanın başarısını ölçmek ve iyileştirme önerileri oluşturmak için önemlidir.
Her bölgede tek asgari ücret!
Geçim maliyetleri bir birinden çok farklı olmasına rağmen, Türkiye’nin her bölgesinden tek bir yasal asgari ücret uygulanıyor.
Yanlış değilsem, Türk-İş’in açıkladığı açlık ve yoksulluk sınırında da bu geçerli. Halbuki İstanbul’daki ortalama barınma maliyeti ile diğer herhangi bir şehirdeki maliyet arasında oldukça fark var.
Bu durumun, düşük gelir ve geçim sorunuyla mücadelede doğru adımların atılmasını engellediğini düşünüyorum.
En azından İstanbul’da belirlenen ücret diğer bölgelere göre farklı olabilir.
Türkiye kalkınma seviyelerine göre zaten 26 bölgeye ayrılmış durumda ve her bölgenin kendi yatırım planı mevcut.
Yasal asgari ücret olmasa da, gönüllü asgari geçim ücretinin her bölgenin kendi piyasa şartlarına göre ayrı olarak belirlenebileceğini düşünüyorum.
İşverenler nasıl teşvik edilebilir?
İşverenleri gönüllü asgari ücret uygulamaya teşvik etmek için pek çok strateji geliştirilebilir. Bunlardan bazıları şunlar olabilir:
Faydalarının vurgulanması
İşverenleri gönüllü asgari ücreti benimsemeye teşvik etmenin etkili bir yolu, hem işletme hem de çalışanları için potansiyel faydalarını vurgulamaktır.
Buna artan üretkenlik ve moral, artan itibar ve müşteri sadakati, çalışan rotasyonunun azalması gibi konular dahil edilebilir.
Teşvikler sunmak
İşverenleri bu ücreti benimsemeye teşvik etmek için vergi indirimleri veya mali destekler gibi teşvikler sunulabilir.
Bu teşvikler, daha yüksek ücretler ödemenin ek maliyetini dengelemeye yardımcı olabilir ve işletmelerin katılmasını daha çekici hale getirebilir.
Gönüllü asgari ücret sistemine dahil olan işverenlerin başvurabildiği hibe programları hazırlanabilir.
Tüketicilerin gücünden yararlanmak
Tüketiciler, ücretlerinin adil olduğunu bildiği işletmelerin ürün ve hizmetlerini tercih ederek işletmelerin gönüllü asgari ücreti benimsemelerini teşvik edebilirler.
Ayrıca, sosyal medya ve diğer iletişim kanalları kullanılarak, ücretlerinin adil olduğu bilinen işletmeler için destek kampanyaları yapılabilir.
Gönüllü asgari ücret, kurumsal sosyal sorumluluk ilkelerinden biri haline gelebilir.
İlk adım
Konuyla ilgili Türkiye’de benzer çalışmalar varsa aşağıda yorum yapabilir veya geri bildirim formunu doldurabilirsiniz.
Eğer böyle bir çalışma yoksa ve bunun iyi bir fikir olduğunu düşünüyorsanız bu blog yazısını sosyal ağlarınızda paylaşabilirsiniz.
Gönüllü asgari ücret çalışmasıyla ilgili bir kampanya başlatılabilir diyorsanız kendi sosyal ağlarınız üzerinden tartışma başlatarak ilk adımı atabiliriniz.
Bunu geniş kapsamlı bir sivil toplum hareketine dönüştürebiliriz diyorsanız ve fikirleriniz varsa katkı sağlamak isterim. Aşağıdaki geri bildirim formunu doldurarak iletişime geçebilirsiniz.
Geri bildirim formu
Blog yazılarının eposta olarak gelmesini isterseniz abone olabilirsiniz.
“Asgari ücreti sivil toplum belirleyebilir mi? ‘Gönüllü’ asgari ücret uygulamasının faydaları” için bir yorum