Jean Gimpel’in Ortaçağda Endüstri Devrimi isimli kitabı, Ortacağ dönemini yeniliğe açık ve dinamik bir dönem olarak betimliyor. Kuşkusuz ki bu betimleme, Rönesans dönemi ve sonrasında “karanlık” olarak adlandırılan, Ortaçağ için yapılmış sıradan olmayan bir tasvir. Gimpel kitabında bu betimlemeyi yaparken savını birçok örnekle güçlendiriyor.
Su ve rüzgar gücünün kullanımı ile çarklı düzeneklerin ve değirmenlerin 9. yüzyılda yaygınlaşmaya başlamasıyla; Ortaçağ’da tahıl üretimi, yağ çıkarma, deri işleme ve kağıt çekme gibi alanlarda ilk makineleşme başlamış oldu. Dönemin kayıtlarına bakıldığında, İngiltere’de 11. yüzyılda her elli aileye bir değirmen düşüyordu. Yatırım aracı olarak da kullanılan değirmenlerin kira gelirleri oldukça tatmin ediciydi. Su değirmeni kullanımı Antikçağ’da da söz konusu olmuş fakat o dönemde Roma İmparatorluğu insan gücüne daha çok önem vermişti.
Kağıdı Çinliler ve Araplardan sonra kullanmaya başlayan Avrupalılar; kağıt üretimini el ve ayak gücüne mahkum etmemiş, makineyle üretmeye başlamıştır. İlk su gücüyle çalışan kağıt fabrikası 1238’de İspanya, Valencia’da kurulmuş. 1268’de İtalya, Pabrico’da 7 adet kağıt fabrikası olduğu biliniyor.
12. yüzyılda karada kurulan su değirmenlerinin yanında, akarsular üzerine kurulan bentler de yaygınlaşmaya başlamıştı. Dönemin raporları incelendiğinde, akarsular üzerine çapraz kurulan bentler ile verimin arttırılmasının amaçlandığını görebiliyoruz. Ayrıca, bentlerin karlılığı adli konuların da artmasına neden oluyordu. Daha fazla kar elde etmek isteyen işletmeler bent yüksekliğini arttırıyor, bu da değirmenlerin sular altında kalmasına neden oluyordu. Bu gibi nedenlerle açılan davalarda genellikle bent sahipleri haksız bulunsa da, kararın uygulanmaması sonucu değirmen işletmeleri iflas ediyordu.
